Bánh Mì

Mì kia gốc phải nước mình không?

Nghe thấy rao mì thốt động lòng.

Chiếc bánh não-nùng mùi khách lạ,

Bát cơm đau-đớn máu cha ông.

Văn-minh những vỏ trưng ba mặt,

Thấm-thía tim gan ứa mấy giòng.

Nhớ lại bảy mươi năm trở ngược,

Say mì lắm kẻ bán non sông.

Khải-hoàn dân-chúng mới nhàn an,

Dân mảng còn mê giấc mộng tràng.

Thảm-thê thế sự mùi cay đắng,

Ta hỡi đau lòng khách ngoại bang.

H.H. năm Kỷ-Mão

(tại nhà ông Nguyễn-duy-Hinh)

FRENCH BAGUETTES

Does that bread come from our country?

On its appeal, I’m so agitated suddenly.

The loaf melancholically smells the Stranger,

The bullied bowl of rice torments our Ancestor.

It betrays civilization with three crusty faces,

Deep inside, it oozes in streams and straits.

Seventy years on in our memory,

Mi addicted, many have sold their country.

Only by triumph do our people enjoy peace,

Now in a long sleep, do our folks still please.

The social condition is really a damn!

The foreign visitor renders us as much shame.

Hoa Hao, the Earth Rabbit Year (1939)

(At Mr. Nguyen-duy-Hinh’s)

CHÚ THÍCH

Bánh Mì là thức ăn có nguồn gốc từ Âu Châu đã theo chân thực dân Pháp du nhập vào ba nước Đông Dương, bao gồm Việt Nam, Lào và Cambodia. Đối với thực dân Pháp, quân đội viễn chinh và lính đánh thuê nước ngoài, thì bánh mì không thể thiếu được đối với họ trong thức ăn hàng ngày cũng như cơm gạo đối với người bản xứ. Nhờ sự hiện diện kéo dài của nó ở bán đão Đông Dương mà bánh mì dần dần đã chiếm một ngôi vị đáng kể trong làng ẩm thực địa phương khắp các thành thị Việt Nam.

Bánh mì cùng với chế độ bơ sửa tượng trưng cho những quyền lợi nhỏ nhoi mà thực Pháp dùng đ̣ể ban thưởng cho những ai làm việc cho họ, nếu không dùng chữ tay sai, vì nước Việt Nam dù sau trong thời điểm đó, mĩa mai thay người dân cũng cần phải có những người tuy làm việc cho Pháp nhưng công việc của họ lại là cung cấp những nhu yếu phẩm và dịch vụ tối cần thiết cho sự sống của người dân như điện, ga, nước, sửa sang đường xá, v.v. Bánh mì là thực phẩm càng ngày càng được nồng nhiệt chào đón.

Đức Thầy dùng ẩn dụ ‘Bánh Mì’ mệt cách khéo léo để mô tả tâm trạng của nhà ái quốc trước tình cảnh đất nước bị ngoại bang thành công kéo dài ách thống trị của chúng, mà Bánh Mì là một trong những công cụ rất tinh vi và độc ác khiến cho người dân vô tình hay cố ý chào đón món ăn đó thay thế cho cơm gạo, tức là có một số người chẳng những không còn nhớ đến thân phận vong quốc của mình mà còn bán nước cầu vinh. Người Pháp rất hãnh diện thành công qua việc rao truyền ổ bánh mì hay những công cụ văn minh khác như ngôn ngữ hay kiến trúc vượt trội của họ đến cho các dân tộc bị, tự an ủi mình với những sự đền đáp tượng trưng của thực dân khi làm ngơ mặc tình để chúng tiếp tục vơ vết tài nguyên về cho mẫu quốc.

NOTES

During the French colonisation of the so-called Indochina, the French colonists took their staples with them to their colonies, which have gradually become part of the local population’s diet. However, rice remains the latter’s daily staple, thus bánh mì, whether baguette or roll, is only considered a secondary item on the table of most families, and it is handy when people take it for breakfast, at work or outing. Those who work for the French or in large cities prefer it to rice as a take-away food and handy to take along to work. Over the eighty years of domination, the French has greatly succeeded to assimilate a great majority of local Vietnamese, Cambodian and Laotians to their culture, leading by the world-famous French cuisine, if not, the finesse of their language.

The author of the poem, who is of of the contemporary revolutionaries, also a highly active patriot, resorted to the metaphor to express His disgruntlement with the status quo in which His country and people have been familiar with the image of bánh mì as part of their daily life, many among whom almost forgot themselves as slaves to the French metropolis and aliens on their own land.

As an enthusiastic patriot in the face of multiple problems of the country, Lord Master could not help expressing His extreme feeling of pain and frustration toward such a persistent and ubiquitous symbol of colonialism. Instead of reminding the Vietnamese people of their obligation to stand up for independence, it only serves their master by implicitely encouraging the masses to adopt the so-called civilizing mission which the former took pride in. Apart from baguettes, there are a few other things which the French brought into Indochina to enchant the indigenous such as their superior French language, architectures, to seduce the elite , rendering a lot of urbans indifferent to their continuing exploitation of natural resources tor the metropolis.